Türkiye'nin İlk İklim Kanunu Teklifi, Meclis'ten Geçti

İklim değişikliğiyle mücadele ve sürdürülebilir büyüme hedefleri doğrultusunda hazırlanan yeni Kanun, sera gazı emisyonlarının azaltılmasını ve iklim değişikliğine uyum sağlamayı hedefliyor. Bu çerçevede, kamu ve özel sektörle birlikte alınacak tedbirler, denetim ve yasal düzenlemeler kapsamlı bir şekilde belirlenmiş durumda.

Kanun, "Adil geçiş", "Emisyon Ticaret Sistemi", "Gönüllü karbon piyasaları" ve "İklim adaleti" gibi önemli kavramları içeriyor. Türkiye'nin iklim değişikliğiyle mücadele yaklaşımı, ortak sorumluluklar ve eşitlik temelinde şekillenecek. Bu süreçte, sürdürülebilirlik, şeffaflık ve ilerleme gibi ilkeler esas alınacak.

İklim değişikliği ile mücadelede önemli adımlar atılacak ve bu süreçte her kamu kurumu, gerçek ve tüzel kişi, belirlenen tedbirlere uymak zorunda olacak. Ulusal Katkı Beyanı doğrultusunda, ülkenin gelişim öncelikleri dikkate alınarak gerekli önlemler hayata geçirilecek.

Sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve azaltılmasına yönelik ilerlemeler, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yıllık olarak takip edilecek. Başkanlık, ulusal ve uluslararası düzeyde koordinasyon sağlayarak, karbon fiyatlandırması ve çevre politikalarının uygulamalarını denetleyecek.

Kamu kurumları ve özel sektörden ilgili bilgi ve belgeler talep edilecek ve bu veriler, kamu kurumlarıyla paylaşılmak üzere topluca aktarılacak. Başkanlık, aynı zamanda verileri toplamak ve analiz etmek için Ulusal Coğrafi Bilgi Platformunu kullanarak tüm süreçleri daha şeffaf ve etkin bir şekilde yürütecek.

İklim değişikliği ile ilgili faaliyetler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yönetilecek ve gerekli görülen durumlarda, bakanlık yetkilerini İklim Değişikliği Başkanlığı’na devredecek. Bu şekilde, iklim değişikliğiyle mücadele süreci daha entegre bir yapıya kavuşturulacak.

İklim değişikliği ile mücadele kapsamında hazırlanan yeni düzenlemeyle, sera gazı emisyonlarının azaltılması, iklim değişikliğine uyum sağlanması ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda bir dizi önemli adım atılacak. Bu adımlar, her sektördeki emisyonları izleyerek ve iyileştirmeler yaparak uygulanacak. Sera gazı emisyonları, Ulusal Katkı Beyanı ve İklim Değişikliği Başkanlığı'nın belirlediği eylem planları doğrultusunda azaltılacak.

Ulusal Katkı Beyanı kapsamında belirlenen hedeflere ulaşmak için sektörel bazda planlar geliştirilecek ve bu planlar doğrultusunda kamu kurumları ve özel sektör işbirliğiyle gerekli düzenlemeler yapılacak. İlgili kurumlar, emisyonların azaltılması için enerji, su ve hammadde verimliliği, yenilenebilir enerji kullanımının artırılması gibi stratejiler uygulayacak.

Net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda, tarım, orman ve su kaynakları gibi doğal alanlarda karbon yutağı kayıpları önlenecek ve bu alanlar koruma altına alınarak artırılacak. Aynı şekilde, karbon ayak izini azaltmak için alternatif temiz enerjiler ve teknolojiler kullanılacak, döngüsel ekonomi anlayışı benimsenerek atıklar minimize edilecek.

İklim değişikliğine uyum sağlamak amacıyla, kamu kurumları ve kuruluşları, potansiyel riskleri azaltacak önlemler alacak ve etkilenebilirlik analizlerini yapacak. Ayrıca, ekosistemlerin korunması ve biyolojik çeşitliliğin sürdürülebilir şekilde yönetilmesi için tedbirler alınacak. Çölleşme ve erozyonla mücadele, ağaçlandırma ve toprak muhafazası gibi çalışmalarla tarım sektörü iklim değişikliğine daha dirençli hale getirilecek.

İklim değişikliğinin neden olduğu afetlerin etkilerini en aza indirmek amacıyla, afet yönetim sistemleri, erken uyarı sistemleri ve risk izleme sistemleri geliştirilerek halkı bilgilendirme süreçleri desteklenecek. Bu kapsamda, her adım dikkatle planlanarak uygulamaya konulacak.

İklim Değişikliğiyle Mücadelede Planlama ve Uygulama Süreçleri

Kurumlar ve kuruluşlar, iklim değişikliğiyle mücadeleye yönelik tüm plan, strateji, eylem planı ve politika belgelerinde yeşil büyüme hedeflerine ve net sıfır emisyon amacına uygun hareket etmek zorundadır. İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yayımlanan eylem planları, stratejiler ve esaslar ışığında, her sektör için sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik faaliyetler ve uyum önlemleri belirlenecektir.

Bu süreçler, İklim Değişikliği Başkanlığı'nın koordinasyonunda ve ilgili kamu ve özel kurumlarının işbirliğiyle ulusal ölçekte oluşturulacak, uygulanacak ve izlenecektir. Gerekli olduğunda, belirlenen strateji ve eylem planları güncellenerek bölgesel düzeyde yeniden şekillendirilecektir.

Her ilde vali başkanlığında, yerel yönetimler ve ilgili kurumların katılımıyla İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Bu kurul, her ilin iklim değişikliği ile mücadele ve uyum stratejilerinin belirlenmesinde ve uygulanmasında önemli bir rol üstlenecektir. Belediye ve il özel idareleriyle birlikte, her ilde yerel iklim değişikliği eylem planları hazırlanacak ve ilgili kurumlarla koordineli olarak bu planlar karara bağlanacaktır.

Finansman ve Sürdürülebilir Yatırımlar

İklim değişikliği ile mücadelede kamu ve özel sektörden kaynak sağlamak amacıyla finansal araçlar geliştirilecektir. İklim değişikliği yatırımları için yeşil ve sürdürülebilir finansman araçları, sigorta sistemleri ve sermaye piyasaları teşvik edilecektir. Ayrıca, döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamaları doğrultusunda, geri dönüşüm ve alternatif hammadde kullanımına yönelik projeler desteklenecektir.

İklim Değişikliği Başkanlığı, raporlama ve teşvik mekanizmalarını güçlendirecek, Türkiye'nin Yeşil Taksonomisi'ni kurarak, yatırımların doğru yönlendirilmesini sağlamak için çalışmalara öncülük edecektir. Ayrıca, ithalat edilen malların gömülü sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik bir mekanizma kurulması da gündemde olacaktır.

Teknolojik Gelişmeler ve İnovasyon

İklim değişikliği ile mücadeleye yönelik teknolojik kapasitenin artırılması öncelikli hedeflerden biri olacaktır. Temiz enerji teknolojileri, karbon yakalama ve depolama gibi yeni teknolojiler ile hidrojen teknolojisinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için gerekli projeler desteklenecektir. Bu süreçte, ilgili kurumlar ve enstitülerle işbirliği yapılarak inovasyon süreçleri hızlandırılacaktır.

Eğitim ve Toplum Bilinçlendirme

Kamuoyu farkındalığını artırmak, toplumun iklim değişikliği konusundaki duyarlılığını güçlendirmek amacıyla eğitim ve kapasite geliştirme faaliyetleri yapılacaktır. Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurulu ile koordineli olarak, eğitim müfredatları ve öğretim programları güncellenecek, yeşil iş gücünün yetiştirilmesi sağlanacaktır.

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ve İzinler

Türkiye'nin ilk İklim Kanunu çerçevesinde, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından bir Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kurulacak ve ulusal tahsisat planlaması yapılacaktır. ETS kapsamında, sera gazı emisyon izni almak zorunda olan işletmeler, emisyonlarını belirli bir düzeyde tutarak yıllık tahsisat yükümlülüklerini yerine getireceklerdir. Ücretsiz tahsisatlar ve esneklik mekanizmaları ile piyasada istikrar sağlanacaktır.

Sera gazı emisyon izinlerinin geçerlilik süreleri, işletmelerdeki değişiklikler ve faaliyetlerdeki düzenlemeler dikkate alınarak güncellenecek veya iptal edilecektir. Bu sistem, çevre dostu yatırımların teşvik edilmesi ve sera gazı emisyonlarının denetimli şekilde azaltılmasına olanak tanıyacaktır.

Bu çerçevede, sektörel etkilenebilirlik analizleri yapılacak, gerekli önlemler belirlenerek izleme ve değerlendirme süreçleri sürekli hale getirilecektir.

Karbon Piyasası Kurulu ve Görevleri

Karbon Piyasası Kurulu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı başkanlığında, çeşitli bakanlıkların temsilcileri ve ilgili kurumların yetkililerinden oluşur. Kurul, Türkiye'deki karbon piyasası düzenlemelerini denetleyecek, sera gazı emisyonlarını izleme ve yönetme süreçlerine dair kararlar alacaktır. Kurulda yer alan bakanlıklar; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile diğer yetkililerden oluşur. Ayrıca, Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Başkanı ve İklim Değişikliği Başkanlığı da kurulda yer alır.

Kurulun sekretaryası, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından yürütülecek ve gerektiğinde diğer kamu kurumları, özel sektör temsilcileri, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları da toplantılara davet edilecektir. Ancak, bu kuruluşların oy kullanma hakları olmayacaktır.

Karbon Piyasası Kurulu’nun görevleri arasında, ETS (Emisyon Ticaret Sistemi) kapsamında tahsisat planlarının onaylanması, serbest tahsisatların dağılımı, denkleştirme işlemleri, uluslararası karbon ticaretine dair politikaların belirlenmesi yer almaktadır. Ayrıca, karbon kredisi ticaretini düzenleyen strateji ve politikaların şekillendirilmesi ve ilgili sınırlamaların belirlenmesi de kurulun sorumluluğundadır.

Kurul, kararlarını üye tamsayısının üçte ikisiyle alacak ve oylama işlemi açık olarak yapılacaktır. Eşitlik durumunda, başkanın oyu belirleyici olacaktır.

Danışma Kurulu ve İstişari Kararlar

Danışma Kurulu, Türkiye’nin önde gelen ticaret ve sanayi birliklerinin başkanlarından oluşur. Bu kurul, ETS ve uluslararası karbon piyasaları ile ilgili stratejilerin şekillendirilmesine katkı sağlayacak, ancak kararları bağlayıcı olmayacaktır. Danışma Kurulu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin sekretaryasında çalışmalarını yürütecek ve aldığı istişari kararları İklim Değişikliği Başkanlığı aracılığıyla Karbon Piyasası Kuruluna sunacaktır.

Tahsisat ve Emisyon Takibi

İklim Değişikliği Başkanlığı, tahsisat süreçlerini, sera gazı emisyonlarını izleme, raporlama ve doğrulama süreçlerini yönetecek ve karbon kredilerinin kullanımı ile ilgili düzenlemeleri belirleyecektir. Ayrıca, karbon kredisi ithalat ve ihracatına ilişkin stratejiler geliştirilecektir. Başkanlık, diğer piyasalarla işbirliği yapacak, karbon kredisi ithalatı ve ihracatı için plan ve politika geliştirecektir.

Piyasa Denetimi ve Yönetimi

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, ETS piyasasında piyasa bozucu faaliyetleri tespit etmek ve denetlemekle sorumlu olacak. Bu kurum, piyasa gözetimi için gerekli usul ve esasları belirlerken Sermaye Piyasası Kurulu’nun görüşünü alacaktır.

Piyasa işletmecisi, tahsisatlarla ilgili tüm işlemleri ve emisyon ticaretine dair diğer operasyonları organize edecek, sistemin düzgün işlemesi için gerekli altyapıyı kuracaktır. Ayrıca, işlemlerin izlenmesini sağlayacak elektronik kayıt sistemi geliştirecek ve piyasa şeffaflığı için gerekli adımları atacaktır.

Finansal Düzenlemeler ve Karbon Kredisi

Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile ilişkili tahsisat yükümlülüklerinin bir kısmı, gönüllü karbon kredileri ile denkleştirilebilecektir. Bu krediler, sera gazı emisyonlarını azaltmaya yönelik projelerden elde edilen karbon kredileridir. İklim Değişikliği Başkanlığı, ulusal bir karbon kredilendirme sisteminin esaslarını belirleyecek ve bu sistemle ilgili denetim mekanizmalarını kuracaktır.

Ulusal standartlar ve metodolojiler, ilgili kuruluşlarla işbirliği içinde geliştirilecektir. Ayrıca, gönüllü karbon kredisi projeleri, belirli bir süre içinde İklim Değişikliği Başkanlığı’na kaydettirilecektir.

Özel Gelirler ve Bütçeleştirme

İklim Değişikliği Kanunu ile elde edilecek gelirler, belirlenen çevre dostu hedeflere ulaşmak amacıyla kullanılacaktır. Bu gelirler, sera gazı emisyon izinlerinin satışından, karbon kredisi ticaretinden ve idari para cezalarından elde edilen gelirleri kapsayacaktır. Elde edilen bu özel gelirler, İklim Değişikliği Başkanlığı’nın bütçesinde özel bir ödenek olarak kaydedilecek ve Başkanlık tarafından yönetilecektir.

Bu gelirlerin bütçede nasıl kullanılacağı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın görüşü üzerine belirlenecek ve İklim Değişikliği Başkanlığı’nın yönetmeliği ile düzenlenecektir.

İklim Değişikliği Başkanlığına Döner Sermaye Yetkisi ve Yeni Düzenlemeler
İklim Değişikliği Başkanlığı, faaliyetlerini daha etkin sürdürebilmek amacıyla döner sermaye işletmesi kurma yetkisine sahip olacak. Bu işletmenin başlangıç sermayesi 10 milyon TL olarak belirlenirken, bu tutar Cumhurbaşkanlığı kararıyla beş katına kadar artırılabilecek.

Döner sermayeye dair tüm usul ve esaslar — faaliyet kapsamı, gelir ve gider yapısı, denetim süreçleri, işletme modeli — İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle düzenlenecek. Bu yönetmelik, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın olumlu görüşü alınarak hayata geçirilecek.

Bu döner sermaye kapsamındaki kaynaklar yalnızca iklim değişikliği ile mücadele ve yeşil dönüşüm alanlarında kullanılabilecek. Ancak, gelirlerin %10’una kadar olan bölümü "adil geçiş" politikalarının desteklenmesinde değerlendirilebilecek. Bu bağlamda, ilgili kaynaklar Başkanlık bütçesinde özel ödenek olarak yer alacak ve genel bütçe kapsamındaki kamu kurumlarına ya doğrudan "özel ödenek" şeklinde ya da ilgili mevzuat çerçevesinde transfer edilebilecek. Söz konusu ödeneklerin yıl içinde harcanmayan kısmının bir sonraki yıl bütçesine devredilmesi Cumhurbaşkanı'nın yetkisinde olacak ve bu transferler, genel ödenek aktarma sınırlamalarına tabi tutulmayacak.

İklim Dostu Yatırımlara Yönelik Destekler

Yeni düzenlemeyle birlikte, Türkiye’nin iklim kriziyle mücadelesinde ve yeşil ekonomiye geçişinde hayati önem taşıyan yatırımların teşvik edilmesi hedefleniyor. Karbon salımının azaltılmasına veya iklim etkilerine uyuma odaklanan yüksek potansiyelli projeler, araştırma-geliştirme faaliyetleri, teknolojik dönüşüm programları ve yeşil büyüme uygulamaları bu destek kapsamına alınacak.

Karbon Piyasası Kurulu’nun önceliklerine uygun olarak ETS kapsamındaki sektörlere özel teşvik mekanizmaları hayata geçirilecek. Bu çerçevede, kamu kurumları ile özel sektör kuruluşları, iklim odaklı projeler için kaynaklara erişim sağlayabilecek.

Bu desteklerin kullanımı; iklim yatırımlarının hayata geçirilmesini kolaylaştıracak sigortacılık enstrümanlarının geliştirilmesi, borçlanma maliyetlerinin düşürülmesi, yeşil tahvil gibi sermaye piyasası araçlarının yaygınlaştırılması ve çeşitli hibe, garanti ve finansman desteklerinin sağlanması gibi alanları da kapsayacak.

Desteklerin uzun vadeli sürdürülebilirliği için getirilen sınırlama kapsamında, verilen taahhütlerin toplam tutarı, son dört yılın gerçekleşen özel gelirlerinin iki katını aşamayacak. Bu sınır her yıl yeniden değerleme oranı dikkate alınarak güncellenecek. Uygulama detayları ise ilgili kamu kurumlarının görüşü alınarak Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından belirlenecek.

İdari Yaptırımlar ve Para Cezaları

Yeni iklim yasasıyla birlikte sera gazı emisyonları ve florlu gazlarla ilgili yükümlülüklere uymayanlara yönelik ağır idari yaptırımlar öngörülüyor.

Emisyon raporlarını zamanında sunmayan tesislere 500 bin TL ile 5 milyon TL arasında para cezası kesilecek. ETS sistemine dahil işletmeler için bu cezalar iki katı oranında uygulanacak.
Ozon tabakasını incelten maddelere dair kurallara uymayanlara ise 120 bin TL ile 2,5 milyon TL arasında değişen cezalar verilecek.
Florlu sera gazları ve HFC'ler konusunda kotasız veya kotayı aşarak ithalat yapanlara 1 milyon TL ceza uygulanacak. Ayrıca, sonraki yıl kotasında kesinti yapılacak.

Etiketleme hükümlerine uymayan veya ilgili sistemlere verileri zamanında girmeyen gerçek ve tüzel kişiler, her bir ihlal için 120 bin TL ceza ödeyecek.
Karbon kredisi kayıt sistemine süresinde proje kaydı yapmayan kişi ya da kurumlara 120 bin TL ceza verilecek.
Sera gazı emisyon izni almadan faaliyet gösteren işletmelere, geçmiş raporlarına göre ton başına 5 TL olmak üzere para cezası uygulanacak. Eğer geçmiş rapor yoksa, 1 milyon TL ile 10 milyon TL arasında ceza kesilecek.
ETS yükümlülüklerini 3 yıl boyunca %80 oranında yerine getirmeyen işletmelerin emisyon izinleri iptal edilecek ve yeni izin başvuruları 3 ila 6 ay süreyle askıya alınacak.

İlgili sistemler üzerinde işlem engeli getirilmesi de cezai yaptırımlar arasında yer alıyor. Emisyon raporunun sunulmasıyla bu engel kalkacak, ancak ceza iptal edilmeyecek.

Ayrıca, yanıltıcı beyan veren veya gerekli belge, bilgi ve verileri sunmayan özel hukuk tüzel kişileri ve gerçek kişiler 170 bin TL tutarında idari para cezası ile karşı karşıya kalacak.

Bu düzenlemeye tabi faaliyetlerde, elektrik piyasasına dair mevzuata aykırılık tespit edilmesi halinde Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından ek yaptırımlar uygulanabilecek. Bu idari cezaların, Türk Ceza Kanunu kapsamındaki olası suçların soruşturulmasını engellemediği açıkça belirtilmiştir.

İklim Kanunu ile Yeni Dönem: Denetim, Cezalar ve Uygulama Süreci

Türkiye'nin ilk "İklim Kanunu" ile birlikte çevre denetimi, sera gazı emisyonlarının takibi ve Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) süreçlerine dair kapsamlı bir hukuki altyapı oluşturuldu. Bu çerçevede getirilen idari yaptırımlar ve uygulanacak esaslara ilişkin detaylar, çevre politikalarının daha etkin ve sürdürülebilir şekilde yürütülmesini hedefliyor.

Para Cezaları ve Tekrar Durumları

Yeni düzenlemeye göre, kanun kapsamında belirlenen her bir fiil için verilebilecek idari para cezaları en fazla 50 milyon TL ile sınırlandırıldı. Ancak bir ihlalin aynı kişi veya kurum tarafından tekrar edilmesi halinde, cezalar artırımlı şekilde uygulanacak. Tebliğ tarihinden itibaren üç yıl içinde yapılan ilk tekrar için ceza tutarı bir kat, ikinci ve sonraki tekrarlar içinse iki katı oranında kesilecek.

Aykırılıkların Giderilmesi ve Faaliyet Durdurma

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu düzenleme kapsamında kurallara uymayanlara bir kereliğine ve azami bir yıllık süreyle eksikliklerini gidermeleri için süre tanıyabilecek. Ancak bu süre sonunda gerekli düzeltmeler yapılmazsa, ilgili faaliyetler tamamen ya da kısmen durdurulabilecek. Bu işlem, idari para cezasının uygulanmasına engel olmayacak.

Denetim Yetkileri ve Süreç

Kanunla getirilen yükümlülüklerin yerine getirilip getirilmediğini denetleme görevi İklim Değişikliği Başkanlığı'na verildi. Yerinde yapılması gereken incelemelerde ise Başkanlık, Çevre Bakanlığı'nın taşra teşkilatıyla iş birliği yaparak denetimleri gerçekleştirebilecek. Denetim süreçlerinde görevli personelin ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgelerin sağlanması ve gerekli kolaylığın gösterilmesi zorunlu kılındı.

Denetim sonucunda tanzim edilen tutanaklar doğrultusunda, Başkanlık gerekli idari yaptırım kararını alacak ve ilgililere tebliğ edecek. Verilen cezalara karşı idari yargıda dava açılabilecek ancak dava süreci, cezanın tahsilini durdurmayacak. Para cezalarının tahsilinde ise Kabahatler Kanunu’nda yer alan usuller uygulanacak.

Çevre Kanunu’na Yetki Devrine İlişkin Değişiklik

Yeni düzenlemeyle birlikte, İklim Değişikliği Başkanlığı’na Çevre Kanunu kapsamındaki kurallara uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi de verilmiş oldu. Bu yetki devriyle görev tanımlarında mükerrerliklerin önüne geçilmesi ve gerektiğinde Başkanlığın yetki kullanımı konusunda daha esnek hareket etmesi sağlanacak. Ayrıca, emisyonlara ilişkin yaptırımların Çevre Kanunu’nda yer alan hükümleri yürürlükten kaldırıldı.

Elektrik Piyasasında ETS’ye Özel Düzenlemeler

Enerji sektörünü ilgilendiren önemli değişikliklerden biri de Elektrik Piyasası Kanunu'na eklenen yeni hükümler oldu. Buna göre, Emisyon Ticaret Sistemi piyasasında veya ikili anlaşmalar çerçevesinde piyasayı manipüle edecek davranışlar EPDK tarafından denetlenecek. Piyasa dengesini bozan eylemler tespit edildiğinde, gerçek kişilere 2 milyon TL’ye, tüzel kişilere ise 20 milyon TL’ye kadar idari para cezası uygulanabilecek.

Eğer bu tür davranışlarla haksız kazanç sağlanmış ya da zarara neden olunmuşsa, ceza tutarı sağlanan menfaatin ya da verilen zararın iki katından az olamayacak. Ayrıca, piyasa düzeninin sağlanması amacıyla lisans iptali, faaliyetin geçici durdurulması gibi önlemler de alınabilecek. Bu hususlara ilişkin tüm detaylar, EPDK tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenecek.

ETS İçin Pilot Uygulama Süreci

Tam teşekküllü ETS sistemine geçilmeden önce, pilot uygulama süreci devreye alınacak. Bu geçiş dönemi, kapsamı ve süresi Karbon Piyasası Kurulu tarafından belirlenecek ve ilgili kamu kurumları ile STK’ların görüşleri dikkate alınacak. Pilot dönemde uygulanacak cezalar, normal tutarın yüzde 20’sine indirgenerek hesaplanacak.

Yeni sistemin yürürlüğe girmesiyle birlikte, üç yıl içinde ETS kapsamına alınacak tüm işletmelerin sera gazı emisyon izni alması zorunlu hale gelecek. Bu süre zarfında, işletmelerin bir defaya mahsus olarak izin sahibi olduğu kabul edilecek. Ancak gerekli görülmesi durumunda, Karbon Piyasası Kurulu kararı ile bu süre iki yıl daha uzatılabilecek.

Karbon Kredisi Projeleri ve Cezai Yaptırımlar

Karbon kredisi üretmek amacıyla yürütülen projelerin, İklim Değişikliği Başkanlığı tarafından belirlenen süre içinde kayıt sistemine dahil edilmemesi halinde, proje sahiplerine 120 bin TL ceza uygulanacak. Bu cezanın yürürlüğe girmesi için söz konusu sürenin Başkanlığın resmi internet sayfasında ilan edilmesi gerekecek.

Geçiş Süreleri ve Son Tarihler

Yasalaşan kanun çerçevesinde, ilgili kamu kurumlarının, iklim mevzuatına ve stratejik planlama araçlarına dair hazırlıklarını 31 Aralık 2027 tarihine kadar tamamlamaları gerekiyor. Cumhurbaşkanı, bu süreyi bir yıla kadar uzatma yetkisine sahip olacak.

Aynı şekilde, yerel yönetimlerin yerel iklim eylem planlarını da en geç bu tarihe kadar hazırlamaları gerekecek. Bu tarihe ilişkin uzatma yetkisi de Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na verilmiş durumda.

Bu gelişmelerin ardından TBMM Genel Kurulu’nda oturumu yöneten Başkanvekili Celal Adan, meclis birleşimini ertesi gün saat 14.00’te yeniden toplanmak üzere kapattı. Bu yasal değişiklikler, Türkiye’nin iklim değişikliğiyle etkin mücadelesine kurumsal ve mali temeller sağlayarak sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkı sunmayı amaçlıyor.