NASA Uyardı: Dünya Giderek Kararıyor; Sebep İklim Değişikliği

Gezegenimizin "Kararması" İklim Bilmecesi Yarattı: Kuzey Yarımküre Neden Güneş Işığını Daha Az Yansıtıyor?

NASA liderliğindeki bir araştırma ekibinin, gezegenimizin iklim dengesine dair yayımladığı çalışma, bilim dünyasında endişe verici ve şaşırtıcı bir durumu gözler önüne serdi. PNAS dergisinde yayımlanan rapora göre, Dünya, son yirmi yılı kapsayan 2001-2024 yılları arasında genel olarak "karardı", yani yüzeyinden uzaya daha az güneş ışığı yansıtmaya başladı. Ancak asıl dikkat çekici olan, bu kararma etkisinin neredeyse tamamının Kuzey Yarımküre'de yaşanırken, Güney Yarımküre'nin parlaklığını koruması hatta bazı dönemlerde artırması oldu.

Kararmanın İki Paradoksal Nedeni

Bilim insanları, Kuzey Yarımküre'deki bu belirgin kararmayı iki temel ve birbirine zıt faktöre bağlıyor. Bunlardan ilki, beklenen bir sonuç olarak, iklim değişikliği nedeniyle Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzunun ve kar örtüsünün önemli ölçüde azalmasıdır. Güneş ışığını uzaya geri yansıtan parlak buzullar eridikçe, yerlerini daha koyu renkli ve ışığı emen okyanus veya kara parçaları alıyor ve bu da gezegenin yansıtma gücünü (albedo) düşürüyor.

Ancak kararmaya yol açan ikinci ve paradoksal neden ise olumlu bir gelişme olarak kabul edilen çevre koruma önlemlerinin başarısı. Avrupa, ABD ve Çin gibi büyük sanayi bölgelerinde hava kirliliğine karşı alınan sıkı önlemler sayesinde atmosferdeki ince partikül (aerosol) miktarı ciddi oranda azaldı. Havada asılı durarak güneş ışığını geri yansıtan bu parçacıkların azalması, daha fazla güneş enerjisinin doğrudan yeryüzüne ulaşmasına ve emilmesine, dolayısıyla bölgesel bir "kararmaya" neden oldu.

Enerji Dengesizliği ve Kritik Asimetri

Kuzey Yarımküre hava temizliği sayesinde daha fazla enerji emerken, Güney Yarımküre'de ise tam tersi bir durum gözlendi. Avustralya'daki büyük orman yangınları ve 2021-2022 yıllarındaki Hunga Tonga yanardağı patlaması gibi doğal olaylar, Güney'in atmosferine devasa miktarda yansıtıcı aerosol pompalayarak bu bölgenin parlaklığını korumasına veya artırmasına yol açtı.

NASA'dan Norman Loeb liderliğindeki ekip, bu iki yarımküre arasındaki parlaklık farkının, gezegenin enerji bütçesinde net bir dengesizlik yarattığını tespit etti. Geleneksel iklim teorileri, okyanus ve atmosfer akıntılarının bu tür enerji farklılıklarını hızla dengeleyeceğini varsayarken, yeni çalışma bu doğal dengeleme mekanizmasının son yirmi yılda tam olarak işlemediğini ve Kuzey Yarımküre'nin net bir enerji kaybı yaşadığını gösterdi. Araştırmacılar, bu bulgunun, bulutların rolü gibi yerleşik varsayımları sorgulattığını ve gezegenimizin karmaşık iklim sistemini daha doğru anlamak için kritik bir adım olduğunu belirtiyor. Bu asimetrinin çözümlenmesi, gelecekteki iklim modellerinin isabetini artırmak için hayati önem taşıyor.