ITER Füzyon Reaktöründe Bor Gazı Kullanımıyla Yeni Dönem Başlıyoruz

Dünyanın En Büyük Füzyon Reaktöründe Bor Kullanımı Başlıyor

Dünyanın en büyük tokamak reaktörü olan ITER, nükleer füzyon sürecinin verimliliğini artırmak ve plazmanın saflığını korumak amacıyla bor gazı kullanımına hazırlanıyor. Proje kapsamında yaklaşık 1,5 kilometrelik bor gazı hattı kurulacak.

2023 yılında reaktörün plazma odasındaki zırh kaplamalarının berilyumdan tungsten’e dönüştürülmesi, plazmadaki safsızlık riskini artırdığı için yeni yüzey arıtma tekniklerine ihtiyaç doğurdu. Bu kapsamda, reaktör içindeki yüzeylere nanometre kalınlığında ince bor tabakaları uygulanacak. Bor tabakası, plazmada bulunan zararlı elementleri etkisiz hale getirerek kararlılığı sağlayacak.

Bor uygulaması için hidrojen-bor bileşiği olan diboran kullanılacak. Helyum gazına eklenen bu bileşik, tokamak içine enjekte edilecek ve plazmaya bakan yüzeylere kimyasal olarak bağlanacak. Bu işlem için ITER binasında 1 kilometreyi aşan gaz hattı ve vakum kabı içinde 400 metre uzunluğunda boru döşenecek, gaz 21 farklı noktadan enjekte edilecek.

Bor kaplama işleminin verimliliği üzerine yapılan testler sonucunda, tek kaplamanın 2,5 ila 12,5 hafta etkili olduğu belirlendi. Bu nedenle işlem iki haftada bir tekrarlanacak şekilde planlandı. Ayrıca, yüksek enerjili anot tasarımı da sık kullanıma uygun hale getirildi.

Diboran gazının zehirli ve patlayıcı özellikte olması sebebiyle, gaz özel olarak reaktör dışındaki güvenli bir kabinde muhafaza edilecek. Kullanılmış gazın etkisiz hale getirilmesi için termal ve kimyasal yöntemler üzerinde çalışılıyor.

Sistem kurulumuna 2028 yılında başlanması hedefleniyor. ITER, uluslararası iş birliğiyle yürütülen bir araştırma tesisi olup, Çin, Avrupa Birliği, Hindistan, Japonya, Güney Kore, Rusya ve ABD gibi ülkelerin katkılarıyla geliştiriliyor. Bu yenilikçi uygulama, füzyon enerjisinin temiz ve sürdürülebilir bir geleceğe dönüşmesi açısından önemli bir adım olarak görülüyor.