Bakanlar milletvekili adayı olabilir mi?

Yüksek Seçim Kurulu’nun seçimlerin 14 Mayıs’ta yapılacağını açıklamasıyla birlikte milletvekili adayı olmak isteyen kamu görevlileri için istifa süreci sona erdi.

Son günlerin en önemli konularından birisi ise milletvekili sıfatı taşımayan bakanların, milletvekili adayı olmak için görevlerinden ayrılmalarına gerek olup olmadığı tartışması.

Muhalefet cephesinden ise bakanların adaylığı hukuka aykırı çıkışı geldi.

Bu iddia uzun süredir muhalif medya tarafından köpürtülüyordu.

İletişim Başkanlığı Dezenformasyonla Mücadele Merkezi, konuyla ilgili bilgi notları paylaşarak gerçeği gözler önüne serdi.

İşte paylaşılan doğru bilgiler:

Anayasa'da ve kanunda bakanların istifası için hüküm yoktur

Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Anayasa madde 76/son hükmünde sayılmamıştır. Bakanlar, milletvekilliği adaylığı için istifa etmesi gerekenleri düzenleyen Milletvekili Seçim Kanunu 18. Maddenin içinde de sayılmamıştır. Anayasal Demokratik Sistemde hakların kullanılması kural sınırlaması istisnadır. Sınırlamalar ise açık hüküm yoksa yorum yoluyla yapılamaz

Bakanlar memur değildir

Bakanlar kamu hizmeti yapar, kamu görevine katılır ancak bir kamu kurum veya kuruluşunun memur statüsündeki kamu görevlileri değildir. Yani Anayasa ( m. 76/son) ve Milletvekili Seçim Kanununda (m. 18) istifa etmesi gerekenler arasında sayılan memurlardan değildir.

Bakanlar diğer kamu görevlisi değildir

Yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan kamu görevlisi olmanın en önemli şartı o kişiyle devlet arasında bir istihdam ilişkisinin bulunmasıdır. Bakanlar yürütme tarafından istihdam edilen kişiler değildir. Kamu görevine katılan siyasi kişilerdir.

Bakanlar anayasal statüleri gereği (cezai sorumlulukları, atama ve görevden alma usulleri, bakanlıkların CBK ile kurulması ve görevlerinin belirlenmesine ilişkin düzenlemeler sebebiyle) de işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlisi değildir. Bunlara göre bakanlar yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlisi olmadığından Anayasa ( m. 76/son) ve Milletvekili Seçim Kanununda (m. 18) istifa etmesi gerekenler arasında sayılan diğer kamu görevlilerinden de değildir.

Bakanlar üst kademe idari yönetici değildir

Üst kademe idari yöneticiler 3 no’lu CBK kapsamında düzenlenmiştir. Bu CBK’nın ekli listelerinde yer alan üst kademe yöneticiler milletvekili adayı olmak için istifa etmek zorundadır. Nitekim bakan yardımcıları 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe yöneticiler listesinde yer aldığından milletvekili adayı olmak isterlerse görevlerinden istifa etmeleri gerekir. Bakanlar siyasi yönetici olduğu için 3 no’lu CBK kapsamında üst kademe idari yöneticiler listesinde değildir.

Seçim kanununda bakanların seçim çalışmasına ilişkin açık hüküm vardır

298 sayılı Seçim Kanununun 65. maddesinde “seçim propagandasının başlangıç tarihinden oy verme gününü takip eden güne kadar olan süre içinde” bakanlara yapacakları seçim çalışmalarında bazı yasaklar getirilmiştir. Aynı şekilde 66. maddede de bakanların seçim çalışmalarına memurların katılamayacağı düzenlenmiştir. 155. madde ise yasaklara aykırılık halinde bakanlara hapis cezası düzenlemiştir.

Bu düzenlemeler aday olup olmama ayrımı yapılmaksızın münhasıran tüm bakanlara ilişkindir. Kanun koyucunun amacı da öncelikle aday olan bakanların haksız rekabet yapmasının önüne geçmektir.

Bakanların siyasi katılım hakkı kısıtlanmamıştır

Bakanlar seçilmiş irade tarafından Anayasa gereği ataması yapılan yürütmenin yardımcısı statüsünde siyasi kişiliklerdir. Yürütmenin çeşitli alanlardaki siyasi temsilcileridir. Bakanlar Cumhurbaşkanı’nın siyasi programına bağlıdır, bağlı olmaları sistemin gereğidir. Bakanlar bu programın uygulamasından sorumlu teknisyenlerdir. Programın teknik uygulama sorumlusudur. Bu nedenle siyasi teknisyen niteliğine sahiptir. Bakanların sistemde yer alışı siyasi katılım ve siyaset yapma hakkının bir sonucudur. Bakanlar geniş anlamda yani siyasi partilere üye olma ve bunların faaliyetine katılma anlamında tam siyaset yapma hakkına sahiptir. Tam siyaset yapma hakkına sahip bakanların seçilme hakkı kısıtlanamaz. Milletvekilliği adaylıkları istifaya bağlanmaz.

2017 ve 2018 değişikliklerinde bakanlar için istifa şartı getirilmemiştir

Anayasa koyucu 2017 yılında 6771 sayılı Kanunla Başkanlık sistemine geçerken; Anayasa m. 76/sonda yer alan çeşitli kurumlardaki üyelerin, elemanların ve mensupların ismen sayıldığı, memurların statü olarak belirtildiği hüküm içine bakanları koymaması bilinçli bir tercihtir. Çünkü bakanlık görevinin seviyesi gözetildiğinde eğer bakanlar için de istifa şartı istenseydi hükümde yazılan istifa etmesi gerekenler arasına bakanların evleviyetle hem de ilk sırada yazılması gerekirdi. Anayasa koyucu tam tersine seçim sürecinde istifası gereken üç bakanla (adalet, içişleri ve ulaştırma bakanlarıyla) ilgili istifa şartını da kaldırarak bakanlar konusunda hiçbir kısıt istemediğini ortaya koymuştur.

Yine Anayasa Değişikliğinden sonra Milletvekilliği Seçim Kanununda 2018 yılında 7140 sayılı Kanunla seçimden önce değişiklik yapılmıştır. Kanun koyucu bu değişiklikte de adaylık için istifa etmesi gerekenler arasına bakanları eklememiştir.

2018 seçimlerinde bakanlar istifa etmeden aday olmuştur

Nihayet 24 Haziran 2018 milletvekili seçiminde aday olan bakanlar da görevlerinden istifa etmemiştir.